یكنوانسیون 12 اكتبر 1929 ورشو مربوط به یكسان كردن برخی ازمقررات حمل ونقل هوائی بین المللی مشتمل بر مقدمه و 4 ماده می باشد.

با اذغان به اینكه وضع مقررات یكسان در مورد شرایط حمل و نقل هوایی بین المللی از نظر اسناد استفاده در این نوع حمل و نقل از نظر مسئولیت متصدی حمل ونقل حائز كمال سودمندی است. بدین منظور نمایندگان تام الاختیار خود را تعیین كردند و كنوانسیون ذیل را تهیه و امضاء نمودند. 

فصل اول – موضوع و تعاریف 

ماده 1

1. این كنوانسیون در مورد هر نوع حمل و نقل بین المللی اشخاص و لوازم شخصی یا كالا توسط هواپیما و در ازاء دریافت كرایه صورت گیردو همچنین هر نوع حمل و نقل مجانی كه توسط یك متصدی حمل و نقل هوائی انجام پذیرد اجرا می شود :
2. از لحاظ ان كنوانسیون منظور از اصلاح ((حمل و نقل بین المللی)) هر نوع حمل و نقلی است كه در مبدأ و مقصد حمل و نقل تعیین می شود (ولو اینكه انقطاعی در حمل و نقل واقع گردد یا – تعویض وسیله نقلیه معمول شود یا نه)در سرزمین دو طرف متعاهد معظم واقع باشد و یا در صورتی كه در سرزمین یك طرف متعاهد معظم باشد – در سرزمینی كه تحت سلطه (حاكمیت) یا سیادت (سوزرنته) یا قیومت یا افتدار قدرت دیگری واقع است (حتی در صورتی كه قدرت مزبور از متعاهدین كنوانسیون نباشد) – توقفی برای آن 1ییش بینی شده باشد.
3. از لحاظ این كنوانسیون حمل و نقلی كه متوالیاً توسط چند متصدی حمل و نقل هوایی صورت می گیرد. چنانچه طرفین آن را یك عمل واحد بدانند – به منزله حمل و نقل واحدی تلقی خواهد شد اعم از اینكه حمل و نقل مزبور طبق یك قرارداد واحد مورد توافق طرفین انجام شده باشد یا طبق چند قرارداد این حمل و نقل بعلت اینكه یك یا چند قرارداد آن تماماً در سرزمینی كه تحت حاكمیت (سلطه) یا سیادت یا اقتدار یك طرف متعاهد معظم واحد انجام گیرد جنبه بین المللی خود را از دست نخواهد داد.

ماده 2

1. این كنوانسیون در مورد حمل و نقلهائی كه توسط دولت یا سایر اشخاص حقوقی عمومی كه تحت شرایط پیش بینی شده در ماده 1 صورت گیرد قابل اجراست.
2. حمل ونقلهائی كه طبق مقررات كنوانسیونهای پستی بین المللی انجام می شود مشمول این كنوانسیون نیستند.

فصل دوم – اسناد حمل ونقل 

بخش اول – بلیط مسافر 

ماده 3 

1. متصدی حمل ونقل برای مسافر بایستی بلیط حاوی نكات ذیل صادر نماید :

الف – محل و تاریخ صدور.

ب – نقاط مبدا و مقصد.

ج – توقفهای پیش بینی شده – به شرط آن كه متصدی حمل و نقل در صورت لزوم مجاز باشد محل آنرا تغییر دهد بدون آنكه اعمال این حق جنبه بین المللی حمل ونقل را نفی نماید.

د – نام و نشانی متصدی یا متصدیان حمل و نقل.

ه – شرحی مبنی بر اینكه حمل و نقل مزبور مشمول مقررات مربوط به مسئولیت مقرر در این كنوانسیون می باشد.

1. همراه نداشتن بلیط یا منطبق نبودن آن با مقررات یا گم شدن آن در وجود یا اعتبار قرارداد حمل ونقل كه در حال مشمول مقررات كنوانسیون حاضر است تأثیری نخواهد داشت معهذا هرگاه متصدی حمل ونقل مسافری را بدون تسلیم بلیط مسافرت بپذیرد نمی توانند به مقررات این كنوانسیون كه متصدی حمل و نقل را یا از مسئولیت مبری و یا مسئولیت او را محدود می كند – استناد نماید.

بخش دوم – رسید لوازم شخصی 

ماده 4

1. 1. متصدی حمل ونقل باید برای حمل لوازم شخصی – باستثنای اشیا كوچك شخصی كه خود مسافر نگهداری می كند – رسید صادر و تحویل نماید.
2. رسید لوازم شخصی در دو نسخه تنظیم می شود یك نسخه برای مسافر و نسخه دیگر برای متصدی حمل ونقل.
3. رسید لوازم شخصی شامل مشخصات ذیل خواهد بود :

الف – محل و تاریخ صدور.

ب – نقا ط مبدا و مقصد.

ج – نام ونشانی متصدی یا متصدیان حمل ونقل.

د – شماره بلیط مسافر.

ه – تذكر این نكته كه لوازم شخصی به دارنده رسید مزبور تحویل داده خواهد شد.

و – تعداد و وزن بسته ها.

ز – مبلغ ارزش اظهار شده طبق بند 2 ماده 22.

ح – ذكر این نكته كه حمل ونقل مشمول مقررات مربوط به مسئولیت مصرحه در این كنوانسیون می باشد.

4.همراه نداشتن رسید – عدم تطبیق با مقررات یا گم شدن آن – تأثیری در وجود یا اعتبار قرارداد حمل و نقل – كه در هر حال مشمول مقررات این كنوانسیون خواهد بود نخواهد داشت–. معهذا هر گاه متصدی حمل ونقل لوازم شخصی را بدون تسلیم بپذیرد یا چنانچه رسید این لوازم فاقد مشخصات مشروحه در بندهای د – ز- ح مذكور در فوق باشد نمی تواند به مقررات این كنوانسیون كه متصدی حمل ونقل را از مسئولیت مبری یا مسئولیت او را محدودد میكند – استناد نماید.

بخش سوم – بارنامه هوائی 

ماده 5

1. هر متصدی حمل ونقل می تواند از فرستنده كالا بخواهد سندی تحت عنوان بارنامه هوائی تنظیم و به او تسلیم نماید و هر فرستنده كالا میتواند ار متصدی حمل و نقل بخواهد كه سند مزبور را بپذیرد.
2. نبودن بارنامه عدم تطبیق آن با مقررات یا گم شدن آن در وجود یا اعتبار قرارداد – كه در هر حال با توجه به مفاد ماده 9 مشمول مقررات این كنوانسیون خواهد بود- تأثیری نخواهد داشت.

ماده 6

1. بارنامه هوائی را فرستنده كالا در سه نسخه اصلی تنظیم و همراه كالا تسلیم می نماید.
2. روی نسخه اول باید ذكر شود ((مخصوص متصدی حمل ونقل)) این نسخه باید به امضاء فرستنده كالا برسد. در نسخه دوم باید ذكر شود ((مخصوص گیرنده)) این نسخه باید به امضاء فرستنده و متصدی حمل ونقل برسد و همراه كالا فرستاده شود نسخ سوم به امضامتصدی حمل ونقل می رسدو نام برده آن را پس از قبول كالا به فرستنده تسلیم می دارد.
3. متصد ی حمل و نقل باید در موقع قبول كالا بارنامه را امضا نماید.
4. متصدی حمل و نقل می تواند بارنامه را بجای امضا مهر كند و فرستنده كالا می تواند به جای امضا خطی از امضا چاپی یا مهر استفاده كند.
5. چنانچه متصدی حمل و نقل بنا به درخواست فرستنده بارنامه هوایی را تنظیم نماید فرض بر آن خواهد بود كه متصدی حمل ونقل این كار را از طرف فرستنده كالا انجام می دهد مگر آنكه مدركی خلاف این امر ارائه گردد.

ماده 7 

 چنانچه تعداد بسته ها بیش از یكی باشد متصدی حمل ونقل كالا حق دارد از فرستنده بخواهد كه برای هر بسته بارنامه هوایی جداگانه ای تنظیم نماید.

ماده 8

بارنامه هوایی باید شامل مشخصات ذیل باشد:

الف – محل وتنظیم سند بارنامه

ب – نقاط مبدا و مقصد

ج – نقاط توقف مورد توافق به شرط آنكه متصدی حمل ونقل حق داشته باشد در صورت لزوم نقاط مزبور را تغییر دهد بدون آنكه اعمال این حق جنبه بین المللی حمل ونقل را منتفی سازد.

د – نام و نشانی فرستنده.

ه – نام و نشانی اولین متصدی حمل ونقل.

 و – در صورت لزوم نام و نشانی گیرنده.

ز – نوع كالا.

ح – تعداد بسته ها و نوع بسته بندی و علائم مخصوص و شماره آنها.

ط – وزن و مقدار و حجم و ابعاد كالا.

ی – خصوصیات ظاهری كالا و بسته بندی آن.

ك – مبلغ كرایه – در صورتی كه مورد توافق قرار گرفته باشد و تاریخ و محل پرداخت آن و شخصیكه باید آن را بپردازد.

ل – در صورتی كه قیمت كالا در موقع تحویل آن پرداخت گردد ذكر قیمت كالا و احتمالاً مبلغ هزینه های مترقبه بر آن.

م – مبلغ ارزش اظهار شده طبق بند 2 ماده 22.

ن – تعداد نسخ بارنامه هوایی.

س – اسنادی كه برای متصدی حمل ونقل ارسال شده است تا به بارنامه هوایی منضم گردد.

ع – مهلت مقرر برای انجام حمل ونقل و شرحی مختصر درباره مسیری كه باید طی شود در صورتی كه مطالب قبلاً مورد توافق قرار گرفته شده باشد.

ف – ذكر این نكته كه حمل و نقل تابع مقررات مربوط به مسئولیت مقرره در كنوانسیون می باشد.

 ماده 9

چنانچه متصدی حمل ونقل كالائی را كه برای آن بارنامه هوایی صادر نشده باشد قبول كند یا چنانچه بارنامه صادره حاوی مشخصات مندرج در بندهای الف لغایت ط و نیز بند ف ماده 8 نباشد متصدی حمل ونقل نمی تواند به مقررات این كنوانسیون كه او رااز مسئولیت مبری یا مسئولیت او را محدود میكند استناد نماید.

ماده 10

1. فرستنده كالا مسئول صحت و سقم مشخصات و اظهاراتی است كه در مورد كالا در بارنامه هوایی قید مینماید.
2. فرستنده كالا مسئول كلیه خسارتی است كه متصدی حمل ونقل یا هر شخص دیگر به علت نامنظم بودن یا نادرست بودن یا كامل نبودن مشخصات مذكور و اظهارات او متحمل می گردد.

ماده 11

1. 1. وجود برنامه هوایی دال بر انعقاد قرارداد و قبول كالا و شرایط حمل ونقل می باشد – مگر خلاف آن ثابت شود.
2. اظهارات مندرج در بارنامه هوایی در مورد وزن یا ابعاد و بسته بندی كالا و نیز در مورد تعداد بسته ها تا هنگامی كه مدركی خلاف آن ارائه نگردیده سندیت دارد. اظهارات مربوط به مقدار حجم و خصوصیات كالا نمی تواند علیه متصدی حمل ونقل مورد استفاده قرار گیرد مگر آنكه متصدی حمل ونقل اظهارات مزبور را در خصوص فرستنده كالا مورد رسیدگی قرار داده و مراتب در بارنامه هوایی قید شده باشد و یا این اظهارات مربوط به خصوصیات ظاهری كالا باشد.

ماده 12

1. فرستنده می تواند به شرط اجرای كلیه تعهدات ناشی از قرارداد حمل ونقل، كالا را با پس گرفتن آن در فرودگاه مبدا یا مقصد یا با متوقف كردن آن ضمن فرود در مسیر پرواز یا با تحویل آن چه در مقصد و چه در طی مسیر به شخص دیگری غیر از گیرنده مذكور در بارنامه هوایی یا با تقاضای اعاده آن به فرودگاه مبدا در اختیار خود در آورد. اعمال این حق نباید به متصدی حمل ونقل یا به فرستندگان دیگر خساراتی وارد سازد و فرستنده موظف است هزینه ناشی از اعمال این حق را پرداخت نماید.
2. هرگاه اجرای دستورات فرستنده كالا مقدور نباشد متصدی حمل ونقل باید بلافاصله مراتب را به اطلاع او برساند.
3. چنانچه متصدی حمل ونقل دستورات فرستنده را نسبت به در اختیار گذاشتن كالا بدون در خواست ارائه نسخه ای از بارنامه كه به فرستنده تسلیم شده است اجرا نماید.

مسئول جبران خساراتی است كه از این جهت متوجه شخصی می گردد كه قانوناً بارنامه در دست اوست بدون آنكه به حق متصدی حمل ونقل در مورد جبران خسارات توسط فرستنده لطمه ای وارد آید.

1. حقوق اعطائی به فرستنده از لحطه ای كه وظایف گیرنده طبق ماده 13 شروع می گردد خاتمه می یابد. معهذا چنانچه گیرنده از قبول بارنامه یا كالا خوداری نماید و یا دسترسی به او مقدور نباشد فرستنده مجدداً حق خود را نسبت به دراختیار داشتن كالا كسب می نماید.

ماده 13

1. به استثنای موارد مصرحه در ماده قبل گیرنده كالا حق دارد به محض رسیدن كالا به مقصد از متصدی حمل ونقل بخواهد بارنامه هوایی و كالا را در ازای پرداخت هزینه های مربوط و با رعایت شرایط حمل ونقل مندرج در بارنامه هوایی بوی تسلیم نماید.
2. متصدی حمل ونقل مكلف است به محض وصول كالا مراتب را به گیرنده اطلاع دهد مگر آنكه نحوه دیگری مورد توافق واقع شده باشد.
3. چنانچه متصدی حمل ونقل مفقود شدن كالا را قبول نماید یا در صورتی كه كالا تا مدت هفت روز پس از انقضای تاریخی كه طی آن باید به مقصد برسد – نرسیده باشد گیرنده مجاز است حقوق ناشی از قرارداد حمل ونقل را علیه متصدی حمل ونقل به مورد اجرا بگذارد.

ماده 14

فرستند و گیرنده كالا می توانند هر یك به نام خود به حقوقی كه به موجب مواد 12 و 13 به هر یك از آنها تعلق می گیرد استناد كنند خواه این عمل را به نفع خود یا به نفع دیگری انجام دهند مشروط بر اینكه تعهدات مقرره در قرارداد حمل ونقل را اجرا نمایند.

ماده 15

1. مواد 12 و 13 و 14 هیچگونه لطمه ای به روابط فیمابین فرستنده و گیرنده و همچنین به روابط اشخاص ثالثی كه حقوق آنها از فرستنده یا گیرنده ناشی می شود وارد نخواهد ساخت.
2. شرایطی كه بر خلاف مقررات مواد 12 و13 و 14 باشد بایستی صریحاً در بارنامه قید شود.

ماده 16

1. قبل از تحویل كالا به گیرنده باید اطلاعات و اسنادی را كه برای انجام تشریفات گمركی و پلیسی یا عوارض لازم است در اختیار متصدی حمل و نقل قرارداده و اسناد لازم را به برنامه هوایی منضم كند. فرستنده در برابر متصدی حمل ونقل مسئول هر نوع خساراتی است كه از فقدان یا نقض یا خلاف قاعده بودن اطلاعات و اسناد مزبور ناشی شود باستثنای مواردی كه خسارات حاصله نتیجه خطای متصدی حمل ونقل یا عاملین او باشد.
2. متصدی حمل ونقل ملزم نیست درباره صحت یا كافی بودن اطلاعات و اسناد مذكور در فوق تحقیق نماید.

فصل سوم – مسئولیت متصدی حمل ونقل 

ماده 17

متصدی حمل ونقل مسئول خساراتی است كه در صورت فوت یا جرح و یا هر گونه آسیب بدنی متوجه مسافر می گردد مشروط بر اینكه حادثه موجب خسارت در داخل هواپیما و یا حین عملیات پیاده یا سواره شدن رخ داده باشد.

ماده 18 

متصدی حمل ونقل مسئول خسارتی است كه درصورت انهدام یا مفقود شدن یا صدمه به لوازم شخصی ثبت شده یا كالا وارد می گردد. مشروط بر اینكه حادثه موجد خسارت حین حمل ونقل هوایی روی داده باشد.

1. از لحاظ بند اخیر الذكر – حمل ونقل هوایی شامل مدت زمانی است كه طی آن لوازم شخصی یا كالا – خواه در یك فرودگاه در هواپیما و خواه در صورت فرود هواپیما در خارج از فرودگاه – در هر جای دیگر در اختیار متصدی حمل ونقل قرار داشته باشد.
2. مدت زمان حمل ونقل هوایی شامل آن قسمت از حمل ونقل كه از طریق زمین، دریا و یا رودخانه در خارج از فرودگاه صورت می گیرد نمی باشد. مع الوصف اگر چنین حمل ونقلی در اجرای قرارداد حمل ونقل در اجرای قرار داد حمل ونقل به منظور بار گیری – تحویل یا انتقال كالا از یك وسیله نقلیه به وسیله نقلیه دیگر انجام شود هرگونه خسارات وارده در حكم خسارتی خواهد بود كه حین حمل ونقل هوایی وارد شده باشد.

ماده 19

متصدی حمل ونقل مسئول خسارتی است كه از تأخیر در حمل ونقل هوایی مسافر، لوازم شخصی یا كالا ناشی می گردد.

ماده 20

1. درصورتی كه متصدی حمل ونقل ثابت كند كه خود و عاملین او كلیه تدابیر لازم را برای جلوگیری از بروز خسارت اتخاذ نموده اند یا آنكه اتخاذ چنین تدابیری برای او و عاملین او مقدور نبوده است مسئول نخواهد بود.
2. در مورد حمل بار و لوازم شخصی چنانچه متصدی حمل ونقل ثابت كنند كه خسارات وارده ناشی از خطائی در امر خلبانی و هندلینگ (انجام خدمات مربوط به هواپیما در روی زمین) یا ناوبری بوده است و عاملین او كلیه تدابیر لازم را از هر حیث برای احتراز از خسارت معمول داشته اند مسئول نخواهد بود.

ماده 21 

هر گاه متصدی حمل ونقل ثابت كند كه خسارت وارده معمول خطای شخص خسارت دیده است دادگاه می تواند طبق مفاد قانون خود متصدی حمل ونقل را كلاً یا جزئاً از مسئولیت مبری می سازد.

ماده 22

1. در مورد حمل مسافر مسئولیت متصدی حمل ونقل برای هر مسافر به مبلغ یكصد و بیست پنج هزار فرانك محدود می گردد هرگاه دادگاهی كه به قضیه رسیدگی می كند طبق قانون خود رأی دهد كه خسارت به اقساط پرداخت گردد ارزش برابری اقساط مزبور نباید از 125000 فرانك تجاوز نماید مع الوصف با انعقاد قرارداد مخصوص بین متصدی حمل ونقل و مسافر می توان حدود مسئولیت بیشتری را توافق نمود.
2. در مورد حمل لوازم شخصی ثبت شده یا كالا – مسئولیت متصدی حمل ونقل درمورد هر كیلو گرم به مبلغ 250 فرانك محدود می گردد مگر آنكه فرستنده هنگام تحویل بسته به متصدی حمل ونقل ارزش ویژه ای اظهار نموده و در صورت لزوم وجه اضافی پرداخته باشد، در این صورت متصدی حمل و نقل موظف به پرداخت مبلغی است كه میزان ارزش اظهار شده بیشتر نخواهد بود مگر آنكه ثابت كند كه مبلغ مزبور از ارزش واقعی كالا به هنگام تحویل توسط فرستنده بیشتر است.
3. در مورد اشیائی كه مسئولیت نگهداری آنها به عهده مسافر می باشد مسئولیت متصدی حمل ونقل از پنج هزار فرانك نسبت به هر مسافر تجاوز نمی كند.
4. مبالغ مذكور در فوق بر حسب فرانك فر انسه كه معادل 5/65 میلیگرم طلا با عیار نهصد هزارم است محاسبه می شود و این مبلغ را می توان به هم ارز آن در پول رایج ملی تا نزد یكترین عدد صحیح (غیر كسری) تبدیل نمود.

ماده 23 

– هر شرطی كه ناظر به سلب مسئولیت متصدی حمل ونقل یا تعیین مبلغی كمتر از آنچه كه در كنوانسیون حاضر مقررگردیده است باشد باطل و بلااثر خواهد بود ولی بطلان چنین شرطی موجب ابطال همه قرارداد كه كما كان تابع مقررات این كنوانسیون خواهد بود نمی شود.

ماده 24

1. در موارد پیش بینی شده در موارد 18 و 19 این كنوانسیون دعوای جبران خسارت را، تحت هر عنوان منحصراً با توجه به شرایط و حدود مقرر در كنوانسیون حاضر می توان اقامه نمود.
2. مقررات بند فوق در موارد پیش بینی شده در ماده 17 نیز قابل اجراست بدون آنكه به حق اشخاصی كه می توان اقامه دعوا كنند و یا به حقوق مربوط هر یك از آنها لطمه ای وارد سازد.

ماده 25

1. در صورتی كه خسارت وارده ناشی از خلافكاری عمدی یا خطای متصدی حمل ونقل باشد كه بنحوی كه خطای مزبور طبق قوانین دادگاه رسیدگی كننده معادل با خلافكاری عمدی تلقی شود. متصدی حمل ونقل حق نخواهد داشت به مفاد کنوانسیون حاضر كه مسئولیت او را سلب یا محدود می كند – استناد نماید.
2. همچنین در صورتی كه خسارت به وسیله عاملین متصدی حمل ونقل كه در حدود وظائف خود عمل می كند وارد گردد متصدی حمل ونقل از حق استناد به مفاد كنوانسیون حاضر محروم خواهد بود.

ماده 26

1. دریافت لوازم شخصی یا كالا – بدون آن كه گیرنده نسبت به آن اعتراضی داشته باشد حاكی از این است كه كالا بدون نقض و بر طبق سند حمل ونقل گیرنده تحویل شده است – مگر خلاف آن ثابت شود.
2. در صورت بروز خسارت، شحصی كه لوازم یا كالا را دریافت می كند باید بلافاصله پس از مشاهده خسارت حداكثر ظرف سه روز برای لوازم شخصی و هفت روز برای كالا از تاریخ دریافت آنها به متصدی حمل ونقل شكایات نماید. در صورت تاخیر شكوائیه باید حداكثر ظرف چهارده روز پس از تاریخ دریافت لوازم شخصی یا كالا به نام برده تسلیم شود.
3. شكایت باید كتباً روی بارنامه یا در برگ جداگانه و طی ضرب الاجلهای مقرر در فوق بعمل آید.
4. چنانچه در ضرب الاجلهای مقرر شكایتی بعمل نیاید اقامه دعوی علیه متصدی حمل ونقل بهیچوجه امكان نخواهد داشت به استثنای موردی كه متصدی حمل و نقل مرتكب تقلب شده باشد.

ماده 27

در صورت فوت شخص مسئول – دعوی جبران خسارت در حدودی كه در این كنوانسیون پیش بینی شده است علیه كسانی كه قائم مقام قانونی اموال متوفی گردیده اند اقامه خواهد شد.

ماده 28

1. اقامه دعوی جبران خسارت باید به انتخاب خواهان در سرزمین یكی از طرفهای معظم متعاهد – در دادگاه محل سكونت متصدی حمل ونقل یا مقراصلی كار او یا یكی از شعبات اوكه قرارداد حمل ونقل در آنجا منعقد گردیده یا در دادگاه مقصد بعمل آید.
2. جریان دادرسی تابع قانون دادگاه رسیدگی كننده خواهد بود.

ماده 29

1. هرگاه ظرف دو سال از تاریخ ورود به مقصد یا از تاریخی كه هواپیما می بایستی وارد می شد یا از تاریخی كه حمل ونقل متوقف گردیده است اقامه دعوی به عمل نیاید حق مطالبه خسارات زایل خواهد شد.
2. طریق محاسبه مهلت مقرر طبق قوانین دادگاه رسیدگی كننده تعیین خواهد شد.

ماده 30

در مورد حمل ونقلی كه مشمول بند سوم ماده 1 بوده و متوالیاً توسط چند متصدی حمل ونقل انجام گیرد هر متصدی حمل و نقل مسافر یا لوازم شخصی وی، تابع مقررات این كنوانسیون خواهد بود و در آن قسمت از قرارداد حمل ونقل كه تحت نظارت او انجام می شود یكی از طرفهای قرارداد حمل ونقل تلقی خواهد شد.

1. در مورد حمل ونقلی كه به ترتیب صورت گرفته باشد مسافر یا نماینده او فقط می تواند علیه متصدی حمل ونقل كه هنگام بروز حادثه یا تأخیر عهده دار حمل ونقل بوده است اقامه دعوی نمایند. مگر آنكه متصدی حمل ونقل اول – طبق توافق صریح مسئولیت تمام مسیر مسافرت را بعهده گرفته باشد.
2. در مورد لوازم شخصی یا كالا – فرستنده یا مسافر می توانند علیه نخستین متصدی حمل ونقل – و مسافر یا گیرنده كه حق دریافت كالا از متصدی حمل ونقل را دارند می توانند علیه آخرین متصدی حمل ونقل اقامه دعوی نمایند و مضافاً هر یك از نامبردگان می توانند علیه متصدی حمل ونقلی كه در زمان انهدام یا فقدان یا حدوث خسارت یا تأخیر عهده دار حمل ونقل بوده است اقامه دعوی نماید متصدیان حمل ونقل مزبور بالاتفاق یا بطور جداگانه در قبال مسافر یا فرستنده یا گیرنده كالا مسئول خواهند بود.

فصل چهارم – مقررات مربوط به حمل ونقل 

ماده 31

1. در مورد حمل ونقل مختلفی كه قسمتی از آن با هواپیما و قسمتی با هر وسیله حمل ونقل دیگر صورت گیرد مقررات كنوانسیون حاضر نسبت به آن قسمتی كه با هواپیما انجام شده اعمال می گردد مشروط برآنكه شرایط حمل ونقل هوایی مندرج در ماده 1 رعایت شده باشد.
2. در مورد حمل ونقل مختلط – هیچیك از مقررات كنوانسیون حاضر مانع آن نخواهد بود كه در اسناد حمل ونقل هوایی شرایطی قید كنند كه به موجب آن مقررات كنوانسیون حاضر نسبت به حمل ونقلی كه با سایر وسائل وسائل نقلیه انجام می شود مرعی گردد مشروط بر اینكه مقررات این كنوانسیون در مورد حمل ونقل هوایی رعایت شود.

فصل پنجم – مقررات عمومی و نهائی 

ماده 32

قید هر شرط در قرارداد حمل ونقل و یا هر توافق خاص كه از بروز خسارت حاصل شده باشد و طرفین بخواهند به استناد آن – چه از طریق تعیین قانون مورد عمل و چه از طریق تغییر مقررات مربوط به صلاحیت دادگاه – مفاد این كنوانسیون را نقض نمایند باطل و بلااثر خواهد بود. مع الوصف در مورد حمل بار قید شروطی راجع به حاكمیت – با توجه به مفاد این كنوانسیون مجاز است مشروط بر اینكه حكمیت در یكی از حوزه های تحت صلاحیت دادگاههای پیش بینی شده در بند اول ماده بیست وهشت به عمل آید.

ماده 33

هیچ یك از مفاد این كنوانسین مانع از آن نخواهد بود كه متصدی حمل ونقل از انعقاد هر قرارداد حمل ونقل خوداری كند یا مقرراتی كه با مفاد كنوانسیون حاضر مغایر نباشد وضع نماید.

ماده 34

حمل ونقل هوایی بین المللی كه توسط مؤسسات ناوبری هوایی جهت پروازهای آزمایشی به منظور برقراری سرویس منظم هوایی صورت بگیرد و همچنین حمل ونقلی كه در اوضاع و احوال فوق العاده و خارج از حدود فعالیت عادی متصدی حمل و نقل به انجام رسد مشمول مفاد این كنوانسیون نخواهد بود.

ماده 35

اصطلاح (روزها) كه در این كنوانسیون بكار رفته شامل روزهای پیاپی است اعم از روزهای تعطیل یاغیر تعطیل.

ماده 36

كنوانسیون حاضر در یك نسخه واحد به زبان فرانسه تنظیم گردیده و در بایگانی وزارت امور خارجه لهستان نگهداری خواهد شد و دولت لهستان یك نسخه رونوشت گواهی شده آنرا برای دولت هر یك از طرفهای معظم متعاهد ارسال خواهد داشت.

ماده 37

1. این كنوانسیون باید به تصویب برسد و اسناد تصویب به بایگانی وزارت امور خارجه لهستان سپرده خواهد شد و وزارت مزبورمراتب را به اطلاع حكومت هر یك از طرفهای معظم متعاهد خواهد رساند
2. بلا فاصله پس از اینكه كنوانسیون حاضر به تصویب پنج معظم متعاهد برسد از نودمین روز پس از وصول پنجمین سند تصویب ، بین آنها به موقع اجرا گذارده خواهد شد و از آن پس بین طرفهای معظم متعادی كه كنوانسیون را تصویب كرده باشند و طرف معظم متعادی كه سند تصویب خود را تسلیم نماید از نودمین روز بعد از تسلیم سند تصویب، لازم الاجرا خواهد گردید.
3. دولت جمهوری لهستان موظف است كه تاریخ اجرای كنوانسیون حاضر و نیز تاریخ تسلیم هر سند تصویب را به اطلاع دولت هر یك از طرفهای معظم متعاهد برساند.

ماده 38

1. این كنوانسیون پس از آنكه به مرحله اجرا در آید برای الحاق سایر دول مفتوح خواهد بود.
2. الحاق به كنوانسیون از طریق ارسال اطلاعیه ای به دولت جمهوری لهستان صورت خواهد گرفت و دولت مزبور مراتب را به هر یك از دول طرفهای معظم متعاهد اطلاع خواهد داد.
3. الحاق به كنوانسیون از نودمین روز پس از ارسال اطلاعیه به دولت جمهوری لهستان نافذ خواهد گردید.

ماده 39

1-هر یک از طرف های متعاهد می تواند با ارسال اطلاعیه ایی جهت حکومت جمهوری لهستان کنوانسیون را فسخ نماید حکومت مزبور بلافاصله مراتب را به اطلاع هر یک از طرف های متعاهد خواهد رسانید.

2- فسخ کنوانسیون 6 ماه پس از تاریخ اطلاعیه فسخ فقط در مورد فسخ کننده نافذ خواهد گردید.

ماده 40

1- هر یک از طرف های متعاهد می تواند در موقع امضا یا تسلیم سند تصویب یا اطلاعیه الحاق اعلام دارد که قبول کنوانسیون شامل کلیه یا هر یک از مستعمرات تحت الحمایه ها سرزمین های تحت قیومی ت یا هر هر سرزمین دیگری که تحت سلطه و حاکمیت یا اقتدار آن باشد یا هر سرزمین که تحت سیادت او است نخواهد بود.

2- بنابراین هر یک از طرف های متعاهد می تواند جداگانه به نام کلیه یا قسمتی از مستعمرات تحت الحمایه ها سرزمین های تحت قیومیت یا هر هر سرزمین دیگری که تحت سلطه و حاکمیت یا اقتدار او است یا هر سرزمین که تحت سیادت خود که طبق نخسین اطلاعیه وی مشمول این کنوانسیون نمی شوند متعاقبا به آن ملحق گردند.

3- هر یک از طرف های متعاهد می تواند با توحه به مفاد کنوانسیون حاضر جداگانه از طرف قسمتی از مستعمرات تحت الحمایه ها سرزمین های تحت قیومیت یا هر هر سرزمین دیگری که تحت سلطه و حاکمیت یا اقتدار او است یا هر سرزمین که تحت سیادت خود کنوانسیون حاضر را فسخ نماید. .

ماده 41

هر یک از طرف های متعاهد اختیار خواهد داشت لااقل دو سال پس از لازم الاجرا شدن کنونسیون به منظور بررسی اصلاحاتی که ممکن است در کنوانسیون مزبور به عمل آید تشکیل یک کنفرانس بین المللی را پیشنهاد نماید و بدین منظور باید با دولت جمهوری فرانسه جهت تشکیل چنین کنفرانسی تماس حاصل نماید.