امروزه در دنیا کشور انگلستان موفق ترین کشور در زمینه بیمه است. قانون بیمه در ایران در سال 1310 به تصویب رسید و اولین شرکت بیمه ، بیمه ایران بوده که در سال 1314 ثبت شده است. اولین بیمه صادر شده در ایران بیمه آتش سوزی منزل آقای داور بوده که وزیر بوده. در سال 1319 مجموعه قوانین بیمه ایران مشتمل بر 36 ماده صادر شد.

مستندات بیمه بر سه پایه استوار است :

• قانون بیمه مصوب سال 1316 در 36 ماده
• درخواست کتبی بیمه گذار که باید کاملا مشخص باشد که کالا تا کجا و چگونه بیمه شده است یعنی تا چه محلی در مقصد.
• شرایط عمومی (پشت بیمه نامه ) و خصوصی (روی بیمه نامه )و کلوز پیوست. شرایط عمومی مثلا ضعف دربسته بندی و … است که عموما پشت بیمه نامه چاپ می شود و معمولا مطابق قانون بیمه است .شرایط خصوصی یعنی توافق های بین دو طرف است مثلا فرانشیز 5% باشد و البته هیچ شرط خصوصی نمی تواند بر خلاف قانون بیمه باشد. شرایط عمومی را آئین نامه شورای عالی بیمه معین می کند. کلوز پیوست هم مربوط به بیمه های باربری است که همان کلوزهای A,B,C است.

بیمه چیست ؟

بیمه عقدی است که به موجب آن یک طرف تعهد می کند در ازاء پرداخت وجه یا وجوهی از طرف دیگر،درصورت وقوع یا بروز حادثه ، خسارت وارده بر او را جبران نموده یا وجه معینی بپردازد.متعهد را بیمه گر (شرکت بیمه) ، طرف تعهد را بیمه گذار ، وجهی را که بیمه گذار به بیمه گر می پردازد حق بیمه و آنچه را که بیمه می شود ، موضوع بیمه می نامند.

فرانشیز چیست ؟

فرانشیز درصد یا مبلغی است که در بیمه نامه تعیین می شود و معمولا درصد یا مبلغی از خسارت می باشد که بیمه گر متعهد به پرداخت آن نیست و خود بیمه گذار مکلف به جبران این میزان از خسارت می باشد و فلسفه پیدایش آن عبارتست از اینکه 1- بیمه گذار تشویق شود تا دقت بیشتری را نسبت به مال خود بنماید چون در صورت بروز خسارت مکلف است بخشی از خسارت را خود جبران نماید. 2- جلوگیری از تشکیل پروندهای خسارت کوچک با مبلغ کم که باعث صرف وقت و هزینه های جانبی دیگر می شوند.

فرانشیز با حق بیمه رابطه معکوس دارد یعنی هر چه درصد یا مبلغ فرانشیز بالاتر برود باید حق بیمه کمتر شود.

فصل اول – کلیات

اصول حاکم بر قراردادهای بیمه :

• اصل حسن نیت ، یعنی هر دو طرف بیمه گذار و بیمه گر باید حسن نیت داشته باشند.

الف- اعلام کیفیت خطر به بیمه گر

(a کتمان یا اعلام نادرست عمدی ، که در این صورت عقد بیمه باطل است. ماده 2 که نه خسارت داده می شود نه پول پس داده می شود و اگر بیمه گذار قسطی را بدهکار باشد نیز باید بدهد. بررسی اینکه آیا بیمه گذار کتمان کرده و عمدا اعلام نادرست کرده باید توسط کارشناس رسمی دادگستری و مراجع قضائی تشخیص داده شود.

(B کتمان یا اعلام نادرست غیر عمدی ، که در این صورت دو حالت پیش می آید:

(b-1 کشف تخلف بیمه گذار قبل از وقوع حادثه ، در این حالت حق بیمه اضافی از بیمه گذار دریافت می شود و الحاقیه صادر می شود اگر بیمه گذار حق بیمه اضافی را ندهد قرارداد فسخ می شود و بیمه گر باید حق بیمه را پس بدهد که البته مبلغی از بیمه به صورت ماه شمار یا روز شمار کسر میشود. اگر درخواست فسخ از طرف بیمه گذار باشد به صورت ماه شمار و اگر درخواست فسخ از طرف بیمه گر باشد به صورت روزشمار محاسبه می شود. اگر بیمه باربری کرده باشیم ولی هنوز حمل انجام نشده باشد بیمه گر می تواند تقاضا کند که بانک اعلام کند کالا حمل نشده (در شرایط L/C) و بیمه گر باید کل مبلغ بیمه را بدون هیچ کسری پس بدهد.

(b-2 کشف تخلف بیمه گذار از پس از وقوع حادثه ، که در این صورت بر طبق فرمول زیر بخشی از خسارت را که متناسب با مبلغ پرداختی است را میدهد.

خسارت قابل پرداخت = خسارت وارده × حق بیمه واقعی/حق بیمه تعیین شده

ب- پرداخت حق بیمه ، بر اساس اصل حسن نیت ، بیمه گذار باید حق بیمه خود را پرداخت کند یعنی گواهی دریافت حق بیمه باید صادر شده باشد تا بیمه اصالت پیدا کند.

پ- مواظبت و مراقبت از مورد بیمه ، بر اساس ماده 15 هر بیمه گذار باید از مال مورد بیمه مراقبت کند .

ت- وظیفه بیمه گذار در صورت تشدید خطر ، بر اساس اصل حسن نیت در صورتیکه تشدید خطر شد مراتب بایستی سریعا توسط بیمه گذار به بیمه گر اطلاع داده شود مثلا اگر با کامیون خود قبلا سنگ جابجا می کردیم و حالا گاز مایع جابجا می کنیم باید به بیمه گر اطلاع داده شود به این حالت می گویند تشدید خطر توسط خود بیمه گذار. اگر تشدید خطر توسط افراد دیگر باشد ، مراتب باید ظرف 10 روز به بیمه گر اطلاع داده شود مثلا اگر محلی را بیمه آتش سوزی کرده باشیم و در کنار آن محل پمپ بنزین احداث شود باید به بیمه گر اطلاع بدهیم .

ث-وظیفه بیمه گذار در صورت وقوع حادثه ،

(A جلوگیری از توسعه خسارت ، هزینه جلوگیری از توسعه خسارت باید متناسب باشد که معمولا گفته می شود باید 20% از خسارت باشد مثلا تصادف شده در جاده و یک میلیون تومان خسارت دیده ، اگر پانصد هزار تومان خرج کنیم که به تهران برسیم بیمه قبول نمی کند و باید فاکتور رسمی ارائه شود.

(B اطلاع به بیمه گر ظرف مدت 5 روز ، بر اساس ماده 15 قانون بیمه اگر بیشتر از 5 روز گذشته باشد مورد قبول بیمه نیست و مدت 5 روز از زمانی است که بیمه گذار از خسارت مطلع شده باشد. بار اثبات اینکه چه روزی خسارت وارد شده است و بیمه گذار چه روزی مطلع شده است به عهده بیمه گر می باشد.

(C تهیه و ارائه کلیه مدارک مثبته برای اثبات وقوع حادثه و تعیین میزان خسارت.

(D حفظ کلیه حقوق قانونی خود در مقابل اشخاص مقصر برای مراجعه بعدی بیمه گر و مطالبه جبران خسارت از ایشان – اصل جانشینی.

• اصل نفع بیمه ائی؛یعنی بیمه گذار باید به بیمه گر ثابت کند که خسارت به بیمه گذار وارد شده است و بیمه نامه صادر شده مربوط به خود بیمه گذار است مثلا اگر پروانه بنام شخص باشد و بارنامه بنام شخص دیگر غرامت در وجه نام پروانه صادر می شود. یعنی بیمه گذار باید ثابت کند که با از بین رفتن اموال خسارتی به او وارد شده است و بیمه گذار باید نسبت به مورد بیمه ، نفع بیمه ائی داشته باشد. ( مطابق ماده 19 قانون بیمه )
• اصل غرامت ؛ بیمه نباید مورد انتفاع قرار بگیرد یعنی بیمه گذار نمی تواند از بیمه بازرگانی خود منتفع شود. یعنی به موجب این اصل بیمه نباید هرگز به صورت منبع استفاده برای بیمه گذار در آید. بیمه گر متعهد جبران در رفع عدم تعادلی است که به دنبال حادثه موضوع بیمه در وضع مالی بیمه گذار پدید می آید بنابراین جبران خسارت نباید بیمه گذار را در وضعی مساعد تر از قبل از وقوع حادثه قرار دهد.
• اصل جانشینی ؛ بیمه گر در چهارچوب بیمه نامه صادر شده خسارت را به بیمه گذار پرداخت می کند و سپس طبق اصل جانشینی جایگزین بیمه گذار می شود و می تواند به کسی که خسارت را وارد کرده مراجعه کند جهت جبران خسارت. Subrogation صادر می کند که روی ان قیمت می زند یعنی مبلغی که پرداخت کرده به بیمه گذار را روی آن می نویسد که تا حد همان مبلغ می تواند به کسی که زیان وارد کرده است مراجعه کند. یعنی حق رجوع بیمه گر به مسئول خسارت .

در بسیاری از موارد خسارت های وارده بر اثر غفلت ، کوتاهی و قصور اشخاص ثالث بوجود می آید ، معمولا بیمه گذاران مایل نیستند که از دریافت خسارت خود از بیمه گر صرفنظر کرده و به مسئول خسارت رجوع کنند، به این لحاظ در قراردادهای بیمه بین طرفین توافق می شود که در چنین مواردی بیمه گر خسارت وارده را بپردازد و از حق بیمه گذار نسبت به رجوع به مسئول خسارت استفاده نماید بنابراین با پرداخت خسارت ، حق رجوع به بیمه گر منتقل می گردد ( از طریق وکالت نامه برگه Subrogation)و بیمه گر می تواند اقدامات قضائی لازم را به عمل آورد- (ماده 30 قانون بیمه).

• اصل علت نزدیک ؛ این اصل می گوید باید رابطه معقولی بین موضوع بیمه ، بیمه نامه و خطر وجود داشته باشد مثلا اگر خانه خودمان را بیمه سیل کرده باشیم ولی خانه در اثر آتش سوزی از بین رفته باشد ، بیمه گر خسارتی پرداخت نمی کند ولی اگر بر اثر سیل ، تیر برق روی خانه افتاده باشد و باعث آتش سوزی شده باشد بیمه گر خسارت را پرداخت می کند یعنی رابطه ائی مستقیم بین علت و معلول باید وجود داشته باشد. مثلا کالائی را با کلوز +c طوفان بیمه باربری کرده ایم اگر کالا در اثر ریزش از بین رفته باشد کالا شامل بیمه نمی شود.

• اصل داوری ؛ اگر بین بیمه گر و بیمه گذار اتفاقی بیفتد و به نتیجه نرسند و توافق نکنند ، اگر در قرارداد شرط داوری وجود داشته باشد نمی توان در دادگاه اقامه دعوی کرد و باید توسط داوری رسیدگی شود. در این حالت هر کدام از طرفین یک داور انتخاب که اگر این دو داور به نتیجه رسیدند نظریه داوری را صادر می کنند و به طرفین میدهند که اگر طرفین راضی بودند میتوانند نظریه داوری را اجرا کنند و اگر شخصی اعتراضی داشته می تواند به دادگاه مراجعه کند. اگر دو داور به نتیجه نرسیدند یک داور دیگر یعنی سرداور انتخاب می کنند یا به دادگاه مراجعه می کنند و سرداور را دادگاه تعیین می کند. مزایای داوری در این است که اختلافات در یک محیط خصوصی و آرام حل می شود ، هزینه داوری کمتر از هزینه طرح دعوی در دادگاه است ، داوران از بین افراد خبره و صاحب نظر انتخاب می شوند که رسیدگی به موضوع به سهولت امکانپذیر است ، داوران برای رسیدگی به اختلاف نیازمند هیچگونه تشریفاتی نیستند و رفع اختلاف از طریق داوری دارای سرعت بیشتری در مقایسه با دادگاه است.

اگر اختلاف بوجود بیاید معمولا بیمه گذار به بیمه گر درخواست میدهد در آن درخواست طبق ماده 23 شرایط عمومی داور خود را مشخص می کند و اگر بیمه گر توجه نکرد و پاسخی نداد می توان دادخواست داد که در این حالت بیمه گر بیشتر توجه می کند چون دادگاه به هر حال نظر میدهد که باید از طریق داوری حل شود. به هر حال دادخواست باعث می شود سند حالت رسمی پیدا کند.

بیمه در حلقه حمل و نقل بین المللی :

متصدیان حمل ونقل باید مسئولیتهای خود را تحت پوشش بیمه قرار دهند . مسئولیت متصدی حمل و نقل در حمل داخلی در حد قانون تجارت ، در CMR بر اساس کنوانسیون CMR در حمل هوائی بر اساس کنوانسیون مربوطه و … مسئولیت دارند. اگر بارنامه HBL صادر شده باشد (Housse B/L) باز هم متصدی حمل مسئولیت دارد که در این حالت بسته به نوع حمل ، کنوانسیون مربوط به آن حمل و یا بر طبق قانون مدنی ، مسئولیت را مشخص می کند.

مسئولیت متصدیان حمل به قرار زیر است :

کریر جاده ائی داخلی : قانون تجارت در حد ارزش کالا.

کریر جاده ائی بین المللی ؛ کنوانسیون CMR در حد حداکثر 8.33 SDR

حمل دریائی ، کنوانسیون بروکسل و هیگ (قانون دریائی ایران) هر بسته 100 لیره استرلینگ

حمل با قطار ، هر کیلو 17SDR بر اساس SMGS

حمل با هواپیما ، بر اساس کنوانسیون ورشو هر کیلو 19 SDR 

IMF: International Monetary Fund

تا سال 1967 پرداخت خسارت ها بر اساس طلا یا فرانک بود که در سال 1967 ، صندوق بین المللی پول تصویب کرد که نرخ برداشت ویژه (SDR=Special Drawing Right)مبنای محاسبه قرار گیرد.

در حال حاضر در 4,SDR واحد ارزی وجود دارد : دلار 44% ، یورو 34% ، پوند 11% ، ین 11%

1 SDR = 1.6667$

موارد استثنا در بیمه CMR:

 1- خسارت و هزینه های مربوط به محصولاتی که تحت شمول کنوانسیون CMR ومقاوله نامه مربوطه قرار ندارند مثل حمل محمولات پستی ، جنازه و اثاثیه منزل (بند 4 ماده 1 کنوانسیون CMR).

2-خسارت و هزینه های مربوط به مواردیکه طبق مفاد کنوانسیون CMR ، بیمه گذار نسبت به آن از مسئولیت مبراست (ماده 10 کنوانسیون CMR) مثل ضعف بسته بندی.

3-خسارت ناشی از عمد و سوء نیت بیمه گذار

4-خسارت ناشی از انرژی هسته ائی و یا رادیو اکتیو.

5-خسارت ناشی از جنگ ، شورش ، بلوا ، اعتصاب.

6-خسارت وارده به فلزات گرانبها ، سنگ های قیمتی ، پول و اسکناس ، آثار هنری ، تابلو و مجسمه ها و … مگر در صورتیکه قبل از حمل موافقت بیمه گر جلب شده باشد.

بیمه بارنامه فیاتا : فیاتا دارای یک بارنامه Multimodal است که می تواند برای حمل های یک وجهی یا چند وجهی صادر شود که توسط ICC تائید شده است . FBL یک کنوانسیون نیست بلکه یک مقررات است. بارنامه ها دارای سه رکن اساسی هستند : رسید دریافت کالا ، دلیل کتبی بر قرارداد حمل و سند مالکیت کالا.در FBL یعنی در بارنامه فیاتا مسئولیت متصدی حمل   2SDRبابت هرکیلو.یا 666.67 SDR برای هر بسته است ، هر کدام بیشتر بود. اگر حمل کالا توسط بارنامه فیاتا از طریق آبراه ها نباشد مسئولت متصدی حمل به 8.33SDR برای هر کیلو تغییر می کند. در بارنامه فیاتا هم خسارت تاخیر تا حداکثر 2 برابر کرایه حمل است . بیمه مازاد هم بر اساس 2/1000 از اختلاف ارزش و سقف بیمه محاسبه می شود.

مثلا کالائی 1000 بسته به وزن 10,000kg می باشد:

حداکثر مسئولیت بارنامه فیاتا  1000×666.67=666.670 SDR  بسته

                                 10,000×2 SDR/kg = 20,000 SDR  

در ایران بیمه گر ها بر طبق توافق خصوصی اعلام می کند که بارنامه فیاتا فقط تا سقف 2SDR برای هر کیلو بیمه است یعنی بیمه گر فقط کالای خود را تا 20,000 SDR میدهد و خواهان اگر به دادگاه مراجعه کند الباقی مبلغ تا سقف فاکتور را (مثلا اگر فاکتور کالا 40,000 SDR باشد) بدهد.

بیمه گر ها موارد زیر را در خصوص بیمه مسئولیت و باربری پوشش میدهند :

• خسارت کالای از بین رفته و خسارت دیده
• کرایه حمل کالای از دست رفته
• هزینه جلوگیری از توسعه خسارت
• بازدید و کارشناسی
• تاخیر تحویل کالا مطابق کنوانسیون یا مقررات حاکم (به غیر از بیمه باربری یعنی فاکتورهای A,B,C که تاخیر را پوشش نمیدهند )

استثنائات در بیمه FBL که پوشش داده نمی شود :

• مواردیکه شرایط پشت بارنامه ، بیمه گذار را از مسئولیت مبری می کند مثل ضعف بسته بندی
• خسارت ناشی از عمد و سوء نیت بیمه گذار
• خسارت ناشی از انرژی هسته ائی یا رادیو اکتیو
• خسارت ناشی از جنگ ، شورش ، بلوا ، اعتصاب ، خرابکاری ، ضبط کالا یا مصادره کالا
• خسارات وارده به فلزات گرانبها ، سنگ های قیمتی ، پول و اسکناس ، اوراق بهادار ، آثار هنری و تابلوهای نقاشی و مجسمه ها مگر در صورتیکه قبل از حمل موافقت بیمه گر جلب شده باشد.
• حمل با لنج و دوبه و هر نوع شناور طبقه بندی نشده.

بیمه بن ترانزیت : در کالاهای ترانزیتی دولت برای تضمین حقوق و سود و عوارض خود شرکتها را موظف می کند که یا سپرده نقدی بدهند و یا اینکه بن ترانزیت بگذارند. گمرکات تضمین لازم برای ترانزیت خارجی را یک برابر ارزش CIF می گیرد و در ترانزیت داخلی سه برابر ارزش CIF میگیرد که البته اگر در ترانزیت داخلی برگه ثبت سفارش وجود داشته باشد همان یک برابر ارزش CIF می گیرد.

در گذشته طرح تضمین توسط بیمه ها اجرا می شد یعنی اگر کالا در ایران می ماند ، شرکت بیمه حقوق و سود و عوارض گمرک را میداد و سپس همان پول را از شرکت حمل و نقل می گرفت. اکنون طرح تامین جای طرح تضمین را می گیرد که در این حالت بیمه گر پول گمرک را میدهد و سپس به طرفیت مقصر طرح دعوی می کند و مبلغی بابت فرانشیز را از شرکت حمل و نقل می گیرد. بیمه تامین برای شرکت های حمل و نقل بهتر از طرح تضمین است.

بیمه کارنه تیر : هر دفترچه تیر در مقابل دولت ها تا 50,000$ قبول مسئولیت می کند. کارنه تیر جزء قوانین کیفری است چون بحث قاچاق در آن مطرح می شود ولی CMR در قوانین حقوقی قرار میگیرد. در واقع حق دولت بر اساس کنوانسیون تیر بیمه شده است و حقوق صاحبان کالا بر اساس کنوانسیون ها و مقررات ها تعیین شده است.

بیمه کارت سبز : بیمه شخص ثالث خارج از کشور است ، در کشورهائی اعتبار دارد که عضو کنوانسیون Green Card هستند . این کنوانسیون از سال 1953 فعالیت خود را شروع کرد و 44 کشور عضو این کنوانسیون هستند که بجز ایران ، عراق ، تونس ، مراکش و اسرائیل الباقی کشورهای عضور در اروپا هستند. مسئولیت نظارت بر Green card بعهده بیمه مرکزی است که بیمه مرکزی هم این مسئولیت را به بیمه ایران محول کرده است.

بیمه آکسا : بیمه مسافرتی خارج از کشور برای مقاصد درمانی که بیمه های کلونی و بیمه مفری هم همان بیمه های درمانی هستند Mafri , Colonia , Aksa . Mafri یک شرکت بیمه آلمانی است که بیمه ایران آنرا صادر می کند که اخیرا بدلیل تحریم کشورهای اروپائی دیگر قبول نمی کنند.

خدمات تحت پوشش بیمه آکسا :

• پرداخت هزینه های پزشکی ، جراحی ، داروخانه و بیمارستان تا سقف 50,000 EUR
• پرداخت هزینه فوریت های دندانپزشکی
• پذیرش و انتقال پزشکی به نزدیک ترین بیمارستان یا بازگرداندن بیمار به کشور تحت نظارت پزشکی
• راهنمایی و کمک رسانی در صورت سرقت یا مفقود شدن مدارک مسافرتی
• بازگرداندن کودکان به ایران در صورت فوت یا انتقال پزشکی بیمه شده
• پرداخت هزینه عزیمت همراه به بالین بیمه شده بستری در بیمارستان
• بازگرداندن جسد به کشور در صورت فوت بیمه شده در طول مسافرت

این شرایط در بیمه های کولونی یا مفری Mafri ممکن است متفاوت باشد .

استثنائات بیمه آکسا ، 1- انرژی درمانی ، مسافرت جهت انرژی درمانی که بیمه آکسا اگر مسافرتی را به جهت انرژی درمانی انجام دهیم و هزینه کنیم ، هزینه های آنرا قبول نمی کند. 2- صدمات عمدی وارده به خود و در زد وخورد و در شرط بندی یا در تمرینات ورزشی ، بیماری روانی و جنون ، خودکشی ، موارد ناشی از بارداری و اینگونه خسارتها را بیمه آکسا پرداخت نمی کند.

بیمه های باربری : برای حمل کالا 41 خطر پیش بینی شده است که به سه دسته C,B,A تقسیم شده است کلوز A یا ALL Riak کاملترین نوع بیمه باربری است که 41 مورد را پوشش می دهد (5+16+20) کلوز B ،5+16  مورد و کلوز 16, C مورد را پوشش می دهد بیمه های B ,A معمولا بازدید اولیه دارد.

در ایران کلوز B به کلوز A نزدیک شده است که این مسئله توسط شورای عالی بیمه تائید و تصویب شده است یعنی کلوز B در ایران 16+5+12 مورد شده است. (به جدول صفحه 22 مراجعه شود) در ایران برای کلوز B  یک فرانشیز در نظر گرفته شده که حداقل آن 3% است که در شرایط خصوصی این فرانشیز قابل اضافه شدن است. فرانشیز معمولا در حدی از خسارت کلی وارده به هر بسته می باشد و در بیمه هر بسته کوچکترین واحد بارگیری شده است یعنی اگر یک پالت حاوی 20 بسته باشد ، بسته کوچک یعنی 20 بسته در نظر گرفته می شود. بیمه های کلوز C,A معمولا فرانشیز ندارند. اگر مثلا 100 کیسه 50 کیلوئی گندم بیمه B شده باشد و فرض کنیم 10 بسته به طور کامل ریزش داشته است فرانشیز 3% را اگر حساب کنیم باید برای هر بسته حساب کنیم یعنی 10 بسته × 3% ×15kg=50kg که در این حالت بیمه مبلغ خسارت را بابت 485kg =15kg – 500 kg خسارت پرداخت می کند.

Total Loss: اگر در حادثه ائی که منجر به آتش سوزی شود و بیش از 75% از کالا در یک مرحله از بین برود به این شرط Total Loss گویند یعنی در یک مرحله کل کالا یا بیش از 75% از کالا از بین برود Total Loss گفته می شود.

جنگ : در بیمه باربری خطر جنگ نیز پوشش داده می شود که مربوط به زمانی است که جنگ در روی آب (در دریا) باعث از بین رفتن کالا شود که بیمه باربری این خسارت را پوشش می دهد که این مطلب باید در بیمه نامه نوشته شده باشد و فقط وقتی کالا روی دریا باشد این بیمه اعتبار دارد و به محض اینکه کالا به روی خشکی منتقل شد دیگر پوشش بیمه جنگ نخواهد داشت.

خسارت همگانی : فرض کنیم کشتی دچار حادثه شده و برای نجات کشتی مجبور شده است بخشی از کالا را به دریا بریزد به این نوع خسارت ، خسارت همگانی یا General Average گفته می شود . مبلغ هزینه شده و خسارت ایجاد شده بین صاحبان کالا و کشتی تقسیم میشود.

عدم تحویل : در ایران عدم تحویل در کلوز B ,A وجود دارد و در C با پرداخت مبلغی اضافه می شود و یعنی اینکه هرگاه یک یا چند بسته بدلیل نامعلومی تحویل گیرنده داده نشود (یک بسته یا چند بسته کامل ) بیمه خسارت آنرا پرداخت می کند البته به شرطی که در بیمه نامه قید شده باشد. دلیل باید نامعلوم باشد یعنی آتش سوزی یا دزدی یا در اثر حادثه از بین نرفته باشد و دلیل آن باید نامعلوم باشد.

در بیمه های باربری موارد زیر قابل بیمه شدن نیستند :

• عیب ذاتی کالا
• تقصیر عمدی بیمه گذار و سوء نیت او
• خسارت ناشی از تاخیر
• کهنگی و فرسودگی مورد بیمه
• کسر وزن معمولی یا کسری متعارف (جدول مشخصی دارد)
• ارزش معنوی کالا
• شکست معمولی
• ضعف بسته بندی

نکته : اگر کالا روی فاکتور ارزشی معادل 450,000 $ داشته باشد ولی روی CMR قید نشده باشد طبق قانون کنوانسیون CMR ، حمل کننده فقط کیلوئی SDR 8.33 مسئول است و اگر کالا 20 تن باشد و کلا از بین رفته باشد 20,000×8.33SDR×1.6=… $ مسئول خواهد بود . حال موردی پیش آمده که صاحب کالا توانسته دادگاه را مجاب کند که حکم صادر کند که کریر کل مبلغ خسارت را بدهد بدین صورت که صاحب کالا ادعا کرده است که من علم به کنوانسیون ندارم و اطلاع از صدور مسئولیت کریر یا فورواردر ندارم اما فاکتور کالای خودم را به مسئول حمل داده ام و مسئول حمل باید به من اطلاع میداد که سقف مسئولیت او بیش از هر کیلو 8.33 SDR نیست و به همین ترتیب توانسته قاضی دادگاه را مجاب کند که حکم صادر شده و کریر موظف شده کل خسارت را بدهد. بهترین کار گرفتن تائیدیه از مشتری است مبنی بر اطلاع از حدود و سقف مسئولیت کریر.

نکته : طبق مقررات FIATA میزان خسارت بابت هر کیلو 2SDR و یا هر بسته 666.67 SDR می باشد ، هر کدام که بیشتر باشد و میزان خسارت در خصوص تاخیر 2 برابر کرایه حمل خواهد بود.

نکته : برای پرداخت مابقی حق بیمه یعنی بیمه اضافی در FBL اختلاف نرخ بیمه به مازاد آن را بر اساس 2/1000 و در CMR بر اساس 5/1000 حساب می کنند. یعنی اگر مشتری بخواهد با پرداخت حق بیمه اضافی مسئولیت کریر یا فورواردر را تا مبلغ ارزش واقعی کالا بالا ببرد حق بیمه اضافی را که باید پرداخت کند بدین ترتیب محاسبه می کند که مثلا در CMR گفته می شود : وزن کالا × SDR X = 8.33 ، حال اختلاف ارزش واقعی کالا و عدد X را در 5/1000 ضرب می کنیم و مبلغ حق بیمه اضافی تعیین می شود.در صورتیکه روی FBL بخواهیم حساب کنیم این اختلاف را در 2/1000 ضرب می کنیم.  علت اینکه مبلغ حق بیمه اضافی در CMR بیشتر از FBL است به این دلیل است که در FBL اصل جانشینی را می توان اجرا کرد یعنی می توان به کسی که خسارت زده مراجعه نمود اما در CMR نفر بعدی وجود ندارد که به او رجوع کنیم و طلب خسارت را بکنیم.

نکته : اگر کامیون در مسیر رفتن به افغانستان دچار خسارت شود بیمه گر در مدارک خود گزارش رسیدگی بیمه را می خواهد که در این حالت باید مدارک مربوطه در سفارت ایران در افغانستان تائید شود تا در زمان پرداخت خسارت مشکلی ایجاد نشود چون در افغانستان کارشناس بیمه یا بیمه لویدز وجود ندارد،مدارک لازم صورتمجلس گمرک ، عکس و گزارش پلیس هستند.

نکته : تفاوت اصلی بین بیمه مسئولیت و بیمه باربری در این است که بیمه مسئولیت شرایط فورس ماژور را پوشش نمیدهد.

نکته : اگر بیمه گذار با بیمه گر دچار اختلافی شوند و بیمه گر نخواهد پول بدهد ، مرور زمان اقامه دعوی 2 سال از تاریخ وقوع خسارت است که بیمه گذار می تواند علیه بیمه گر اقامه دعوی کند.

نکته : کالائی از ساوه از طریق زمینی به بندرعباس و سپس هامبورگ ارسال شده است.مشتری درخواست صدور بیمه نامه با کلوز A کرده است و بار شیشه است و کالا با بارنامه داخلی به بندرعباس حمل شده و سپس با ترم CIF با کشتی به هامبورگ حمل شده است. قرارداد کشتی FIOSTD بار در مقصد شکسته بوده است .قرارداد کشتی FIOSTD یعنی اینکه صاحب کالا با کشتی قرارداد بسته که صاحب کشتی کاری به بارگیری و تخلیه و تسمه کشی و صفافی نداشته است.

(Free in, free out, Stow and Donnage)

کالا هم CIF فروخته شده که یعنی مسئولیت تخلیه و بارگیری بعهده فرستنده کالا بوده است. در گزارش نماینده بیمه دلیل شکسته شدن اعلام شده که جابجائی بی مورد کالا در بندر و میخ کاری نامناسب.

همین کالا با همین شرایط به بندر وارنا رسیده و علت اعلام شده ، عدم اشراف مسئول تخلیه در بندر.

همین کالا با همین شرایط به بندر اسکندرون رسیده و علت اعلام شده ، ضعف بسته بندی ، چنین کالائی با این بسته بندی عرف نمی باشد. در مورد ضعف بسته بندی چون شرکت بیمه در ابتدا کارشناسی کرده و سپس بیمه نامه صادر کرده است پس نمی تواند مسئولیت پرداخت را قبول نکند چرا که اگر بسته بندی مناسب نبود ، بیمه نامه نباید صادر می شد. چون قرارداد با کشتی هم FIOSTD بوده پس بیمه می تواند جهت جبران خسارت به صاحب کشتی مراجعه کند.

 

خطرات تحت پوشش کلوزهای A,B,C و مقایسه آنها با یکدیگر