اسناد حمل عبارتند از بارنامه یا راهنامه. بارنامه قابل انتقال است ولی راهنامه قابل انتقال نیست.

بارنامه سه ویژگی دارد:یکی دال بر انعقاد قرارداد حمل،دوم دال بر بارگیری کالا به روی وسیله حمل و سوم سند مالکیت کالا بوده و قابل انتقال است.راهنامه ها دو ویژگی اول را دارند و ویژگی سوم را ندارند.آیا می توان بارنامه ایی داشت که بر اساس UCP قابل انتقال نباشد؟

UCP مقررات متحدالشکل اعتبارات اسنادی است.

بین خریدار و فروشنده قانون اینکوترمز حاکم است و بین بانک های خریدار و فروشنده مقررات و قانون حاکم UCP است.

-انواع روش های پرداخت:

 یکی از روش های پرداخت تجارت حساب باز است “Open Account trade” در این روش جنس به مقصد (در گمرک) فرستاده می شود و خریدار با داشتن مدارک حمل (Shipping Document )نسبت به ترخیص کالا اقدام می کند.

به این روش فروش و پرداخت،روش امانی نیز گفته می شود یعنی اگر خریدار بتواند کالا را بفروشد می تواند آنرا مرجوع کند به فروشنده باقی مدارک حمل عبارتند از : packing list invoice, Certificate of origin ,Certificate of inspection origin  که اختیاری است و بسته به نوع کالا ممکن است مدارک دیگری نیز لازم باشد باشد.فروشنده در این حالت یعنی در روش پرداخت تجارت باز،مدارک را با پست ارسال می کند و سپس خریدار بعد از ترخیص کالا و فروش آن،پول فروشنده را پرداخت می کند.

روش دوم پرداخت : پیش پرداخت کامل Full advance payment  .اصطلاحا در بازرگانی به آن(TT)   Telegraphic transfer گفته می شود یعنی پرداخت تلگرافی.در این روش فرستنده کالا یعنی فروشنده پول کالا را ابتدا می گیرد و سپس کالا را تحویل خریدار میدهد.در این روش می توان Partial advance payment را هم توافق کرد یعنی بخشی از پول پیش پرداخت و الباقی هنگام تحویل کالا یا طبق هرگونه توافق دیگر.

روش سوم پرداخت: روش سوم برات نام دارد.در این روش فروشنده کالا را آماده می کند و مدارک کالا را به بانک خود(بانک فروشنده) تسلیم می کند و به ضمیمه آن یک برات ضمیمه می نماید.بانک فروشنده مدارک و برات را به بانک خریدار می فرستد،خریدار پشت برات امضاء میکند یعنی قبولی برات انجام می شود.

انواع برات عبارتند از : اسنادی،ساده،دیداری،مدت دار.اگر برات نقد نشود مثل چک می تواند برگشت شود و پیگیری شود.

روش چهارم پرداخت: Cash against documentsپرداخت در قبال ارائه اسناد.یعنی فروشنده مدارک را تحویل بدهد به نماینده خریدار در مبداء و پول خود را نقدا دریافت کند.اشکال کار در این روش این است که کالا فرستاده شده و بارنامه صادر شده ولی نماینده خریدار ممکن است پول را ندهد.

اعتبار اسنادی (L/C) : Letter of credit تعهد مشروط بانک گشایش کننده اعتبار بر مبنای دستور متقاضی اعتبار جهت پرداخت وجه معین به ذینفع مشخص در قبال ارائه مدارک خاص در زمان معین.

زمان معین یعنی تاریخ معین اعتبار یک اعتبار اسنادی.در اعتبارات اسنادی تعهد پرداخت به عهده بانک است برای گشایش اعتبار یک بانک احتیاج به مدارک دارد.معمولا بانک ها برای گشایش اعتبار برای شرکت های دولتی کل مبلغ L/C راابتدا دریافت می کنند و برای شرکت های خصوصی بسته به اعتبار شرکت درصدی از آن گرفته می شود.بابت الباقی مبلغ باید تضمین کافی داده شود و بارنامه نیز به نام بانک صادر میشود.کالا حتما باید بیمه باشد.بعضی بانک ها قرارداد جعاله نیز می بندند که بانک بتواند بدون اجازه شما از حساب خریدار پول بردارد.

انواع اعتبارات اسنادی:

از لحاظ تعهد:

تعهد برگشت پذیر: L/C Revocableیعنی بانک خریدار می تواند از تعهد خود برگردد، جزئی یا کلی

تعهد برگشت ناپذیر:Irrevocable L/C  در این حالت بانک تحت هیچ شرایطی نمی تواند از تعهد خود برگردد مگر با توافق ارکان اعتبار.

ارکان اعتبار به ترتیب عبارتند از بانک گشایش کنند اعتبار ،خریدار و فروشنده.

بانک کارگزار رکن نیست و می تواند حذف شود یعنی L/C مستقیم به فروشنده ابلاغ می شود و فروشنده پول خود را از بانک میگیرد به همین دلیل بانک کارگزار رکن نیست و می تواند برداشته شود که به این نوع اعتبار اسنادی hand _ on یا مستقیم گفته می شود.

از لحاظ پشتوانه دو نوع L/C داریم : تائید شده و تائید نشده.

در شرایط معمولی L/Cها تائید نشده هستند یعنی در نوع تائید شده،بانک گشایش کننده اعتبار باید توسط یک بانک دیگر تائید شود به این نوع L/Cتائید شده یاConfirmed L/C گفته می شود یعنی بانک دیگری باید بانک گشایش کننده اعتبار را تائید کند مثلا بانک تات را بانک ملی تائید کند.معمولا بانک های ایرانی  L/Cتائید شده را قبول نمی کنند چون بدین ترتیب اعتبار خود را زیر سئوال می برند.حال اگر فروشنده Confirmed L/C بخواهد و بانک گشایش کند و اعتبار قبول نکند یک راه وجود دارد به اسم Silent Confirmation.

در این حالت فروشنده یا خریدار بانک دیگری را پیدا می کنند که با دریافت مبلغی ،بانک گشایش کننده اعتبار را تائید می کند مثلا Commerce bank  می آید با دریافت مثلا 2% بانک تات را تائید می کند و سپس خریدار مبلغ 2%را به مبلغ کل L/C اضافه می کند که توسط بانک گشایش کننده اعتبار مثلا بانک تات بازمی شود وفروشنده مبلغ 2% اضافی را بعد از دریافت به بانک Commerce می پردازد (جهت تائید اعتبار). چون بانک تات از این موضوع بی اطلاع است به آنConfirmation  Silent  گفته می شود.

حالت دیگری نیزوجود دارد که در آن بیمه متعهد پرداخت می شود یعنی اگر بانک تعهد کننده و گشایش کننده اعتبار پول بپردازد بیمه پول را به فروشنده میدهد و سپس بر اساس اصل جانشینی (recovery)  به بانک مرجعه می کند و پول خود را می گیرد (endorsement در بانک ظهرنویسی معنی می شود و در بیمه الحاقیه معنی می شود).

گاهی درSilent Confirmation  فرشنده حتی به خریدار هم نمی گوید که اعتبار تائید شده می خواهد وخود به بانک دیگری مراجعه می کند جهت تائید بانک گشایش کننده و سپس هزینه آن را در قیمت فروش کالای خود محاسبه می کند واز خریدار دریافت می کند.

به لحاظ زمانی سه نوع L/C داریم:1-  دیداری At Sight      2-یوزانس Usance

3- پرداخت موخر Differed Payment

در L/C دیداری زمانیکه بانک کارگزاراسناد را می بیند ،پول را میدهد به فروشنده .یعنی مدارک را چک می کند و با شرایط L/C مطابقت میدهد که طبق مقررات بانکی UCP،5 روز فرصت دارند تا مدارک را برسی کنند و پول را بدهند .اگر مدارک اشکال داشته باشند گفته میشود اسناد وصولی شده اند یعنی پرداخت بر اساس این اسناد منوط است به موافقت بانک گشایش کننده اعتبار و خریدار. در 50 مورد اسناد وصولی می شوند که مثلا یکی از آنها زمان اعتبار L/C و یا گاهی در بعضی L/C ها تاریخ اعتبار و سر رسید حمل دارند که معمولا 20 روز قبل از تاریخ اعتبار L/C است که اگر بعد از آن حمل شود پول پرداخت نمی شود مگر بانک گشایش کننده و خریدار قبول کنند ،اگر قبل از زمان سر رسید و اعتبار L/C نیز محموله حمل شده باشد باز هم L/C وصولی می شود چون هنوز L/C باز نشده و شماره L/C نیز در بارنامه درج نشده است .در حالت دیگر اگر بارنامه Dirty باشد اسناد وصولی می شود یعنی اگر کالا شکسته باشد یا نقص بسته بندی داشته باشد ،روی بارنامه نوشته می شود که به آن بارنامه Dirty گفته می شود یا اگر بارنامه stale باشد یعنی زمانیکه بارنامه صادر شد ظرف مدت 21 روز باید به بانک داده شود که اگر ندهد بارنامه stale می شود و وصولی می شود حال چرا چنین محدودیتی وجود دارد ؟ اگر کالا حمل شود ولی فروشنده اسناد را ندهد خودش ضرر می کند که پول را نگرفته پس چرا چنین محدودیتی اعمال شود؟ دلیل این است که اگر کالا حمل شود و گفته نشود، کالا هزینه انبارداری می خورد یا حتی ممکن است کالا متروکه شود.اگر اسناد مغایر باشد و یا اسناد با L/C مطابقت نداشته باشد باز هم L/C وصولی می شود مثلاInvoice  با Packing List  مغایر باشد یا بارنامه و یا همه با هماهنگ باشند اما با L/C مطابقت نداشته باشند،وصولی می شود.فقط در حالتی که  Partial ship مجاز باشد می تواند L/C برای تعداد مشخصی باشد و اسناد برای بخشی از آن تعداد باشد.اگر در اسناد قید نشده باشد  یعنی Partial shipment allowed و اگر بخواهیم مجاز نباشد باید قید کنیم.حتما not allowed ……..

انواع فاکتور:

تاریخ اعتبار L/C براساس تاریخ تحویل کالا معمولا تعیین می شود .یعنی اگر Delivery Time شش ماهه باشد ،تاریخ اعتبار L/C نیز همان 6 ماهه خواهد بود و در طی همین مدت کالا باید حمل و مدارک داده شود.

در مجموع اگر Partial shpt مجاز باشد دارای محاسنی است مثلا اگر جای نگهداری کل کالا

وجود نداشته باشد و یا اگر نقدینگی نداشته باشیم با این روش می توان بخشی از پول را پرداخت کند و جنس مربوطه به همان بخش را دریافت کند(برای خریدار) یا حتی برای فروشنده هم اگر نقدینگی کافی نباشد می توان بخشی از کالا را بفرستد و پول آن بخش را بگیرد و سپس با آن مواد اولیه خریداری کند و جنس خود را تولید کند و مجددا به بانک مراجعه کند تا با ارائه اسناد پول بخش دیگری را که می فرستد بگیرد.حسن دیگر این است که اگر کالا ایراد داشته باشد و بخشی از آن برسد می توان جلوی ضرر بیشتر را گرفت و الباقی خرید را انجام نداد.(با استناد به اینکه کالاها با گواهی بازرسی منطبق نیست)و یا اینکه به بانک گشایش کننده اعتبار اعتمادی نیست و بهتر است  Partial حمل شود.

نوع دیگر اعتبار اسنادی از نظر زمانی یوزانس است.در این نوع L/C پول بعد از یک مدتی پرداخت می شود و کارفرما پرداخت آن نیز داده می شود.معمولا نرخ بهره بر ساس نرخ بهره جهانی که به آن LIBOR گفته میشود :London inter Bank offered Rate یعنی تمام موسسات مالی ازاین نرخ بهره تبعیت می کنند یعنی خریدارکالا را می خرد ولی پول آنرا مثلا بعد از 6 ماه میدهد و بر اساس نرخ LIBOR پول بهره 6 ماهه را نیز پرداخت میکند.

 L/C می تواند 6 ماهه ،یکساله یا دوساله باشد.ممکن است فروشنده یوزانس را قبول نکند و نقدا پول خود را بدهد ،در این حالت ممکن است بانک گشایش کننده اعتبار موافقت کند که پول فروشنده را بدهد و سپس در همان مدت 6 ماهه یا یکساله که پول را از خریدار بگیرد به این حالت Finance گفته می شود که بانک در این حالت نرخ LIBOR + درصدی از خریدارمیگیرد.در حالت یوزانس فروشنده توافق می کند که پول خود را در زمان سر رسید بگیرد و به ضمیمه یک برات نیز می گیرد.

در این حالت برات قابل معامله است و فروشنده می تواند قبل از سر رسید یوزانس ،برات را معامله کند و پول خود را بگیرد و طرف حساب بانک گشایش کننده اعتبار خواهد بود که باید در سر رسید برات پول را پرداخت کند.

روش دیگر پرداخت موخر است Deferred payment  که در این حالت براتی که در این حالت فوق وجود داشت، دیگر وجود ندارد و معمولا نرخ آن کمتر از یوزانس است و مدت آن هم توافقی است یعنی می تواند بجای 6 ماهه، 8 ماهه باشد،مثلا فروشنده اگر بخواهد توسعه بازار بدهد یا کالا درکشور فروشنده اشباع شده باشد و نتواند بفروشد تصمیم می گیرد که کالا را به صورت پرداخت موخر بفروشد که به نفع خریدار است که درصد کمتری از LIBOR را بهره پول میدهد،مدت زمان بیشتری را می تواند با فروشنده توافق کند به جهت پرداخت پول و هم چنین هزینه خرید برات را نیز ندارد.

یک نوع L/C داریم به نام Transferable یعنی این L/C می تواند به چندین نفر منتقل شود یعنی فرشنده می تواند L/C را به چندین نفر دیگر منتقل کند و یک بار می تواند اینکار را انجام دهد مگر در نوع L/C قید شده باشد که می توان برای چند بار L/C را منتقل کرد،یا اگر فرشنده واسطه باشد و یا تنها سازنده ی کالا نباشد به نفعش است که L/C قابل انتقال برای او باز شده باشد.