یاتا  IATA –  International Air Transport Association  انجمن بین‌المللی حمل و نقل هوایی، سازمانی است بین‌المللی، متشکل از بسیاری از شرکت‌های هواپیمایی که پس از جنگ جهانی دوم و در آوریل ۱۹۴۵ در شهر هاوانا / کوبا بنیان نهاده شد تا به حل مسائلی که در اثر گسترش سریع حمل و نقل هوایی به وجود آمده بود، بپردازد.

این انجمن جایگزین اتحادیه ترافیک هوایی گردید که بعد از جنگ جهانی اول در سال 1919 در شهر لاهه جهت حمل و نقل هوایی منظم بنیان‌گذاری گردیده بود. یاتا بمنزله پارلمان و شخصیت جمعی شرکت‌های هوایی و نماینده آن‌ها در سازمان‌های بین‌المللی می‌باشد.

عضویت شرکت های هواپیمایی

یاتا  انجمنی است غیر دولتی، بین‌المللی، غیرانحصاری و غیرسیاسی با هدفی معلوم و امکان عضویت دلخواه در آن. برای عضویت در یاتا دو شرط حاکم است :1) دولت متبوع شرکت هواپیمایی باید عضو ایکائو باشد و 2) شرکت هواپیمایی باید دارای پروازهای منظم باشد.
مقر اصلی یاتا در مونترال، کانادا قرار گرفته است و مرکز کمیته مالی یاتا نیز در شهر ژنو مستقر می‌باشد.

 از قسمت‌های مهم این سازمان، اداره تسویه حساب یاتا (Clearing House) می‌باشد، که شرکت‌های هواپیمایی درآمدهای حاصل از حمل مشترک مسافر یا بار را، از طریق آن با یکدیگر تصفیه می‌کنند.

 توافقنامه های همکاری – Interline Agreement

یکی از سرویس هایی که یاتا به شرکت های هواپیمائی ارائه میدهد توافقنامه همکاری است. ایرلاین ها می توانند با بستن قرارداد با یکدیگر نسبت به  جا به جایی مسافر و بار در پروازهای یکدیگر اقدام نموده و مقاصد بیشتری را به مشتریان خود عرضه نمایند. یاتا با ارائه یک قرارداد همکاری از پیش تعیین شده، نسبت به  تسهیل این امر اقدام می نماید. به این نوع قرارداد های  همکاری Interline Agreement  گفته می شود.

یک مسافردرهنگام استفاده از دو خط هواپیمایی در راه رسیدن به مقصد خود فقط یکبار نسبت به تحویل چمدان های خود به خط هوائی اقدام مینماید و نیازی نیست که چمدان خود را در فرودگاه ترانزیت تحویل گرفته و به ایرلاین بعدی تحویل دهد.  

مرحله بعدی در همکاری بیشتر بین دو ایرلاین استفاده از پروازهایی با شماره پرواز مشترک (Code Share) می باشد که دو یا چند ایرلاین شماره پرواز خود را برای یک پرواز استفاده می کند. در مراحل بالاتر و به جهت همکاری های بیشتر ایرلاین ها به سمت سرمایه گذاری مشترک و ایجاد یک شرکت هواپیمائی بزرگتر با مقاصد بیشتر اقدام می نماید که به آن  Joint Venture گفته می شود.

 اتاق تهاتر – IATA Clearing House

هنگامیکه دو شرکت هواپیمائی با یکدیگر قرارداد همکاری امضاء می نمایند، تبادل مالی بین دو شرکت احتیاج به نیروی انسانی و صرف وقت و هزینه بسیار دارد. یاتا برای تسهیل این امر نسبت به ایجاد اتاق تهاتر اقدام نموده است که انجام امور مربوط به حسابداری و تسویه حساب بین شرکت‌های هوایی، دررابطه با تجارت فی‌مابین آنها را، عهده‌دار می‌باشد. همچنین مسائل شرکت‌های هوایی در رابطه با ارز و مبادله آن، مالیات و مطالبات و آمار به این کمیته مربوط می‌شود.

 پیام رسانی بین خطوط هوائی

شرکت های هواپیمائی برای ارائه خدمات مطمئن و سریع به مشتریان خود احتیاج دارند با شرکت های خدمات زمینی در فرودگاه ها و هچنین با یکدیگر ارتباط داشته باشند بدین منظور یک سیستم بین المللی پیام رسان به نام سیتا (SITA) ابداع گردیده است.

سیتا – SITA – Société International de Telecommunications Aerocaptures در سال 1949 توسط 11 ایرلاین به وجود آمد. این سیستم امکان تبادل اطلاعات بین فرودگاه ها، شرکت های هوائی و سایر سازمان های موجود در فرودگاه ها را با یک زبان واحد به وجود می آورد. از سال 1989 سازمان های بیشتری مانند سیستم های رزرویشن، سازندگان هواپیما، تورهای مسافرتی،آژانس های بار و مسافر و سایر ارگان های وابسته به صنعت هوائی به سیستم سیتا اضافه شده اند.

مناطق یاتایی

یاتا دنیا را به سه منطقه تقسیم مینماید. این موضوع به ارائه تعرفه ها توسط یاتا کمک می نماید. به این مناطق TC1,2,3 نیز گفته میشود.

Tariff Conference Area

کتاب های یاتا – TACT Books  

کتاب تکت شامل تعاریف و مقرراتی است که مورد نیاز متخصصان حمل و نقل هوایی می باشد. کتاب تکت (TACT) مرجع رسمی است که شامل مقررات حمل بار، پذیرش بار و مقررات کشورها وفرودگاه های جهان است. تکت مخفف عبارت The Air Cargo Tariff  می باشد.

این کتاب شامل دوقسمت Rates و Rules می باشد که در قسمت Rules قوانین حمل و نقل هوایی و در قسمت Rates نرخ های حمل هوایی بین تمامی فرودگاههای  جهان در آن ذکر شده است. کتاب Rates در دو جلد ” سبز ” که حاوی نرخ های حمل کالا از/ به تمام فرودگاه های دنیا به جز آمریکای شمالی  و ” قرمز” حاوی نرخ حمل کالا از/ به آمریکای شمالی و سایر نقاط دنیا می باشد. این کتاب ها سالانه سه بار تجدید چاپ میگردند و ایرلاین هایی که نام آن ها در پشت جلد کتاب به عنوان ایرلاین های مشارکت کننده (Participating Airlines)  آمده است نرخ های قید شده از مبدا خود به شهرهای دیگر را رعایت می کنند .